رویش دندان عقل، درد دندان عقل و جراحی دندان عقل یکی از عارضه های اصلی در دندان پزشکی است، که همواره افراد با آن مواجه می‌شوند. دندان عقل (Wisdom tooth) به آخرین دندان انسان در هر قوس فکی گفته می‌شود، که معمولاً از سنین ۱۸ تا ۲۵ سالگی رویش پیدا می‌کنند. این دندان‌ها در افراد مختلف ممکن است زودتر یا دیرتر از زمان مورد انتظار ظاهر شوند. به طور کلی هر فرد چهار دندان عقل دارد. دو دندان عقل در سمت راست و دو دندان عقل در سمت چپ و در فک و بالا و پایین رویش خواهند داشت. که به اشکال متفاوتی اعم از دندان عقل رویش یافته، دندان عقل نهفته و دندان عقل نیمه نهفته ظاهر می‌شوند. البته امکان عدم رویش دندان عقل نیز وجود دارد. در ادامه این مطلب به بررسی درد دندان عقل، کشیدن دندان عقل، کاربرد لیزر در جراحی دندان عقل و نقش متخصص جراحی فک و صورت در جراحی دندان عقل می‌پردازیم.
دلیل درد دندان عقل چیست؟
درد دندان عقل، عفونت و تورم دندان عقل یکی ازعلل اصلی مراجعه به دندان پزشک جهت کشیدن دندان عقل می‌باشد. البته علائم مربوط به درد دندان عقل همیشه به شکل یک درد مشخص در ناحیه‌ی رویش دندان عقل ظاهر نمی‌شود و به علت خاصیت پخش شدن و گسترش درد و عوارض ناشی از رویش دندان عقل، پوسیدگی وعفونت دندان عقل عوارض گسترده ای خواهد داشت.
علائم درد دندان عقل
- ایجاد درد در مفصل گیجگاهی، فک، گردن، غدد لنفاوی و گوش
- عفونت و التهاب دندان عقل، دندان های مجاور و یا لثه
- ایجاد کیست و یا تومورها
- عدم توانایی در باز کردن دهان به طور کامل و احساس سختی و درد هنگام جویدن غذا
درد دندان عقل به کجا می‌زند؟
یکی از ابهاماتی که گاها افراد در مواجهه با درد دندان عقل با آن مواجه می‌شوند، گسترش درد و به عبارتی عفونت دندان عقل و گلو درد، وز وز و درد گوش و به عبارتی پخش شدن درد در ناحیه دهان، فک، گوش و غدد لنفاوی می‌باشد. درد و عفونت دندان عقل می‌تواند موجب احساس درد در دندان های اطراف، گلو و یا گوش گردد به گونه ای که حتی این درد با درد ناشی از سرما خوردگی در گلو یا گوش نیز اشتباه گرفته شود. علاوه بر این گاها دندان عقل باعث ایجاد عوارضی اعم از مشکلات سینوسی، سردرد و یا درد در یک ناحیه از صورت نیز باشد.
با توجه به اینکه دندان عقل آخرین دندانی است که در دهان رشد میکند، ممکن است و به دلیل سایش با دندان های اطراف باعث از بین بردن هم‌راستایی دندان‌ها شود، به همین دلیل در اکثر موارد در درمان ارتودنسی دندان‌های عقل به علت فضایی که اشغال کردند باید خارج شوند تا فضا برای حرکت دندان‌ها به منظور ردیف شدن آنها ایجاد شود.
علت کشیدن دندان عقل:
یکی از ابهاماتی که همواره مراجعان به کلینیک دندان پزشکی مطرح می‌کنند دلایل کشیدن دندان عقل است، چرا که اغلب افراد بر این باور هستند که دندان عقل را نیز مانند سایر دندان ها حفظ کنند. این امکان تنها در صورتی ممکن است که فک بیمار فضای کافی برای رویش دندان عقل را داشته باشد و دندان عقل به صورت کامل رشد کرده و دارای دسترسی مناسب جهت رعایت بهداشت و دهان باشد. اما باید مرتبا و به صورت سالانه شرایط دندان عقل و دندان های مجاور بررسی گردد. در این شرایط فرد می تواند از آن دندان به طور مفید و کارا استفاده نماید البته این حالت بسیار کم به وجود می آید.
درغیر این صورت علاوه بر ایجاد درد و عفونت در ناحیه رشد دندان عقل و دندان های اطراف می‌تواند موجب درد گسترده در ناحیه دهان، فک و گردن شده و عوارضی اعم تورم و التهاب در ناحیه رویش دندان عقل و دندان های اطراف گردد. جراحی دندان عقل نیمه نهفته وجراحی دندان عقل نهفته از الزامات می‌باشد؛ چرا که در صورت عدم جراحی و خارج نشدن دندان عقل باعث آبسه، سلولیت و ایجاد کیست در لثه می‌شوند. از این رو بهتر است قبل سن 35 سالگی دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته جراحی و خارج گردد. چرا که خطر ایجاد کیست در سنین بالا تر بیشتر است.
درآمدن دندان عقل چقدر طول می‌کشد؟
دندان عقل معمولاً در اواخر سال های نوجوانی یا اوایل دهه بیست شروع به رشد می کنند. با این حال، زمان دقیق رویش آن می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. رویش دندان عقل فرآیندی تدریجی است که معمولاً در یک دوره چند ماهه اتفاق می افتد. و علائم متفاوتی در بر خواهد داشت. از جمله درد، تورم و ناراحتی در ناحیه فک، گردن، گوش و سر.توجه به این نکته مهم است که همه افراد دندان عقل ندارند و برخی افراد ممکن است کمتر از چهار دندان داشته باشند یا اصلاً دندان عقل نداشته باشند. از این رو تجربه تمامی افراد یکسان نخواهد بود.
کشیدن دندان عقل:
چنانچه دندان عقل به طور کامل رشد کرده باشد، و دارای دسترسی مناسب باشد دندان عقل را با کشیدن خارج می‌کنند. و اگر دندان عقل به صورت نهفته و یا نیمه نهفته باشد دندان عقل باید با جراحی خارج گردد. در این مرحله بسته به نوع دندان عقل و شرایط آن و شیوه جراحی متخصص جراحی فک و صورت ممکن است شیوه جراحی دندان عقل نهفته یا دندان عقل نیمه نهفته متفاوت باشد. و دندان را به صورت یک باره خارج کنند و یا اگر ریشه دندان مقاوم و عمیق بوده ویا پوسیدگی دندان زیاد باشد، دندان شکسته شده و به صورت تکه تکه خارج می‌شود.
نحوه جراحی دندان عقل:
مراحل جراحی دندان عقل به صورت کلی ثابت است اما مانند کلیه مراحل درمانی بسته به شرایط افراد شیوه کار جراح و موقعیت تغیراتی ایجاد می‌گردد.
مراحل جراحی دندان عقل به صورت کلی عبارتد از:
- بررسی عکس بیمار و آماده سازی بیمار جهت جراحی دندان عقل
- تزریق آمپول بی حسی در ناحیه استخوان فک و بافت لثه ای که دندان عقل قرار دارد، جهت بی حسی عمیق ناحیه تحت درمان و انجام تست بی حسی
- ایجاد برش در لثه توسط ابزار مخصوصی به نام الواتور به منظور دسترسی به دندان عقل و خالی کردن کناره های دندان جهت دسترسی به ریشه دندان عقل
- خارج کردن دندان عقل با وسیله ای به نام فرز به صورت کامل و یا در صورت نیاز به صورت چند تکه
- بخیه لثه و پانسمان محل تحت درمان جهت کنترل خونریزی
توجه داشته باشید میزان بی حسی دریافتی به شرایط بیمار(وزن،سن و شرایط جسمانی) و نظر متخصص جراحی فک و صورت بستگی دارد، و در طول فرایند درمان نیزچنانچه اثر بی حسی از بین رفته و فرد کوچکترین درد و حساسیتی احساس کند مجددا بی حسی تزریق می‌گردد.
جراحی دندان عقل با لیزر:
جراحی دندان عقل با لیزر به منظور خارج کردن دندان عقل توسط لیزر دندان پزشکی نمی‌باشد. و تنها باعث سهولت در فرایند کشیدن دندان عقل و جراحی دندان عقل، کاهش درد بعد از جراحی دندان عقل و کاهش عفونت و دوران نقاهت می‌شود.
لیزر دندان پزشکی یکی از به روز ترین ابزار های دندان پزشکی نوین می‌باشد، که در درمان های گوناگونی اعم از جراحی دندان عقل کاربرد ویژه ای دارد، بدین صورت که با تشخیص متخصص جراحی فک وصورت و پیش از شروع جراحی دندان عقل و تزریق آمپول بی حسی، با استفاده از اشعه های کم توان لیزر ناحیه تحت درمان بی حس شده و فرد هنگام تزریق آمپول بی حسی درد وسوزشی احساس نمی‌کند و فرایند بی حسی دندان با تاثیر بیشتر و سرعت بیشتری انجام می‌گردد. در نهایت بعد از اتمام جراحی دندان عقل نیز با تابش اشعه های کم توان لیزر به ناحیه قرارگیری دندان عقل بدون هیچ گونه درد، سوزش و عوارضی موجب کاهش دوران نقاهت، احتمال عفونت و کنترل خونریزی در فرد می‌گردد.
چنانچه دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته در نزدیکی عصب بوده و یا ریشه های دندان عقل بر روی عصب فک پایین یا در درگیری با آن باشد، وهنگام جراحی دندان عقل عصب فک دچار آسیب شده باشد، با جلسات منظم لیزر تراپی توسط متخصص جراحی فک و صورت و تجویز ایشان، عصب آسیب دیده ترمیم می‌گردد.
از دیگر مزایای لیزر دندان پزشکی به کنترل احساس ناخوشایند و سندرم گگ (حالت تهوع در دندان پزشکی) هنگام درمان های دندان پزشکی و کاهش عوارض ناشی از سندرم گگ برای ساعتی و انجام درمان و جراحی دندان عقل بدون احساس تهوع اشاره کرد.
متخصص جراحی فک و صورت:
امروزه بسیاری از اعمال دندان پزشکی توسط متخصصین این حوزه و با دقت و ظرافت بسیار بالایی انجام می‌گردد. جراحی دندان عقل مخصوصا دندان جراحی عقل نهفته، جراحی دندان عقل نیمه نهفته، جراحی دندان عقل کج یا افقی و دندان عقل نزدیک به سینوس یا دندان عقل نزدیک به عصب از موارد بسیار مهمی هستند که باید توسط متخصص جراحی فک و صورت بررسی شده و جراحی توسط ایشان انجام گیرد.
متخصص و جراح فک و صورت علاوه بر گذراندن دندان پزشکی عمومی 6 الی 7 ساله، به صورت تخصصی به انجام امور سخت و پیچیده ی انواع جراحی فک و صورت پرداخته و به آناتومی فک، دندان ها و دندان هایی با شرایط ویژه و ساختارهای آناتومیک در حفره دهان به خوبی آشنایی دارند. در نتیجه طی جراحی دندان عقل به بافت دهان، عصب فک و سینوس آسیبی وارد نمی‌شود. وبا استفاده درست از تکنیک های دست و اصولی اعم از نوع فشار وارده بر دندان، محل و نوع کشیدن دندان عقل ، جراحی دندان عقل با کمترین عوارض انجام می‌شود.
یک متخصص جراحی فک و صورت ماهر می تواند جراحی دندان عقل را در یک جراحی سرپایی در مدت زمان کوتاه تری انجام داده و با استفاده از لیزر دندان پزشکی و تزریق آمپول بی حس؛ بیمار درد و ناراحتی احساس نمی کند، طوری که هنگام جراحی بیمار فکر میکند اصلا درمان شروع نشده است.
دندان عقل نهفته چیست؟
یکی از مشکلات رایج مرتبط با دندان عقل، رویش دندان عقل به صورت دندان عقل نهفته است. رویش دندان عقل نهفته زمانی اتفاق می‌افتد که فک فضای کافی جهت رشد دندان عقل را نداشته باشد و انقدربزرگ نباشد که فضای کافی برای رویش دندان های اضافی را داشته باشد. از طرفی رشد دندان عقل به صورت زاویه دار نیز موجب این امر می‌شود. در این صورت دندان عقل به جای رویش عمودی، زاویه دار رشد می کند. و به سمت دندان های مجاور، پشت دهان یا حتی جلوی دهان متمایل شوند. این زاویه می تواند باعث نهفته شدن دندان یا نیمه نهفته دن دندان عقل شود.
عوارض دندان عقل نهفته یکی از مواردی است که مارا به سوی جراحی دندان عقل نهفته سوق می‌دهد، چرا که در صورت عدم جراحی فرد با عوامل متعددی روبرو می‌شود؛ اعم از التهاب لثه اطراف دندان عقل، که در اغلب موارد درارتباط با دندان‌های نیمه رویش یافته اتفاق می‌افتد؛ پوسیدگی دندان عقل یا پوسیدگی دندان های مجاور دندان عقل و تحلیل ریشه دندان آسیای دوم (در صورت الگوی رشدی نادرست دندان (به صورت افقی) و تضعیف استخوان فک. از سوی دیگر تشکیل کیست‌ها و تومورهایی با منشأ دندانی در اطراف دندان عقل نهفته که بسته به نوع ضایعه ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند نیز از عوامل خطر آفرین است که در صورت عدم جراحی دندان عقل امکان دارد فرد به آن مبتلا گردد.
کشیدن دندان عقل روی عصب:
یکی از موارد شایع و مهم در خصوص دندان عقل، نحوه قرار گیری و محل قرار گیری آن می‌باشد. که یکی از اصلی ترین موارد دندان عقل روی عصب و یا در نزدیکی عصب می‌باشد.
در صورتی که ریشه‌ی دندان عقل نزدیک به عصب و یا در تماس با آن باشد؛ اگر با دقت خارج نشود، ممکن است عصب ناحیه ای دچار آسیب شود. درنتیجه باعث بی حسی یا سوزن سوزن در زبان، لب پایین، پوست بالای چانه یا ترکیبی از این موارد شوید. آسیب عصبی بیشتر اوقات موقتی است، البته بهبودی کامل ماه ها طول می کشد. در مواردی که شدت و میزان درگیری دندان با عصب بیشتر باشد، آسیب وارده بیشتر مبیباشد و ممکن است اعصاب ناحیه از بین رفته و بهبودی و بازگشت حس در ناحیه تحت درمان به صورت کامل حاصل نگردد و است بخش هایی از بی حسی در بیماران باقی بماند.
میزان و شدت آسیب وارده بستگی به شرایط دندان عقل و میزان درگیری با عصب دارد، علاوه بر این عوامل مختلفی اعم از تجربه، مهارت و شیوه ی جراحی متخصص جراحی فک و صورت بستگی دارد. و در طول جراحی، دندانپزشک باید دقت ویژه ای دندان عقل را خارج نماید، تا به ساختارهای آناتومیک در حفره دهان آسیبی وارد نشود.
.png "نزدیک به عصب-Recovered (1).png")
سخن پایانی
جراحی دندان عقل و کشیدن دندان عقل از موارد شایع جهت مراجعه به کلینیک دندان پزشکی و متخصص جراحی فک و صورت می‌باشد. گرچه جزو جراحی های پرتکرار و بدون عارضه است، اما با انتخاب کلینیک دندان پزشکی مناسب و متخصص جراحی فک و صورت ماهر با بروز ترین ابزار و تجهیزات می‌توان عوارض بعدی را به شددت کاهش داده و تجربه ی جراحی آسان در مدت زمان کوتاه تری را داشت.
