درمان ریشه دندان، عصب کشی، اندو(Endo) یا Root Canal Therapy همگی به یکی از اصلی ترین درمان های دندان پزشکی اتلاق میشوند؛ که یک روش دندانپزشکی حیاتی است، که می تواند دندان های آسیب دیده یا عفونی را نجات دهد. در ادامه‌ی این مطلب به بررسی تمامی جوانب درمان ریشه دندان و پاسخ به سوالات پر تکرار اعم از اینکه، عصب رسیدن دندان چیست؟ آیا ریشه دندان قابل ترمیم است؟ و اصلی ترین سوال که درمان ریشه دندان چیست؟ را به طور خلاصه توضیح خواهیم داد و پیوندهایی به صفحات دقیق تر برای کسانی که به دنبال اطلاعات عمیق در مورد جنبه های خاص این روش هستند، ارائه می دهیم.
ساختمان دندان و ریشه دندان:
پیش از بررسی علت به عصب رسیدن دندان ونیازبه درمان ریشه دندان بهتر است یک دید کلی نسبت به ساختمان دندان و ریشه دندان داشته باشیم. دندان یک ساختار تشریحی پیچیده است که از چندین لایه مجزا تشکیل شده است، که در بیرونی‌ترین سطح مینای دندان( بافت سخت و معدنی )قرار دارد، که از دندان در برابر سایش محافظت می‌کند. و در زیر مینای دندان عاج قرار دارد، بافت متراکمی که قسمت عمده دندان را تشکیل می دهد و پالپ و ریشه دندان را احاطه می کند.
محفظه پالپ دندان که در هسته دندان قرار دارد حاوی اجزای حیاتی مانند اعصاب، عروق خونی و بافت همبند است، که برای تغذیه دندان در طول رشد آن عمل می کند. ریشه دندان از زیر خط لثه به استخوان فک کشیده شده و دندان را محکم در جای خود محکم می کند. این بافت توسط یک بافت کلسیفیه به نام سمنتوم پوشانده شده است که دندان را از طریق شبکه ای از رباط های پریودنتال به استخوان اطراف متصل می کند. این ساختار پیچیده دندان و سیستم ریشه آن عملکرد آن را در جویدن تضمین می کند، در حالی که بافت های مختلف با هم کار می کنند تا سلامت و حساسیت دندان را حفظ کنند.
ساختار و ریشه دندان
به عصب رسیدن دندان چیست؟
یکی از ابهامات افراد هنگام مراجعه به کلینیک و اطلاع از اینکه دندانشان به درمان ریشه نیاز دارد و دندان به عصب رسیده است، این است که به عصب رسیدن دندان چیست؟ مفهوم و معنای این عبارت چیست؟
در پاسخ باید گفت؛ رسیدن به عصب دندان، که از نظر علمی به عنوان پالپ دندان شناخته میشود، معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که عوامل خارجی مانند پوسیدگی پیشرفته دندان، ضربه یا عفونت از طریق لایه‌های مینا و عاج نفوذ کرده و موانع محافظ دندان را بشکنند. عفونت و پوسیدگی دندان از سخت ترین قسمت دندان (مینای دندان) عبور کرده و بعد از عبور از عاج دندان به قسمت نرم (ریشه دندان) و محفظه ی عصب رسیده و منجر به درگیر شده عصب دندان می‌گردد؛
پالپ دندان که حاوی اعصاب، عروق خونی و بافت همبند است، هنگامی که در معرض این عوامل خارجی قرار می‌گیرد، دچار درد و عفونت شدید شود، زیرا اعصاب این نواحی بسیار حساس هستند. درمان های دندانپزشکی، مانند درمان ریشه، اغلب برای برداشتن پالپ آسیب دیده یا عفونی، کاهش درد، و حفظ عملکرد و ساختار دندان از زوال بیشتر، مورد نیاز است.
: (Root Canal Therapy) درمان ریشه دندان
درمان ریشه، که اغلب به عنوان عصب کشی دندان نامیده می شود، یک روش دندانپزشکی است که برای نجات دندان هایی طراحی شده است که آسیب شدید یا عفونت در عمق پالپ خود دارند، جایی که اعصاب و رگ های خونی در آن قرار دارند. این درمان آخرین راه حل برای حفظ دندانی است که در غیر این صورت ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشد. درمان ریشه یا عصب کشی دندان توسط دندانپزشک عمومی و در شرایط پیچیده و دندان هایی با موقعیت و شرایط حساس توسط متخصص درمان ریشه با استفاده از بیهوشی موضعی انجام می‌گردد.
چه زمانی نیاز به درمان ریشه دندان یا عصب کشی داریم؟
تروما و آسیب ناگهانی که ممکن است توسط خود فرد یا عوامل خارجی اعم از ضربه یا تصادف ایجاد گردد؛ شکستگی یا ترک دندان که ممکن است آسیب وارد شده به دندان و پالپ بدون علائم ظاهری اعم از ترک، شکستگی و .. باشد. می تواندد باعث آسیب جزئی یا گسترده در دندان و ابتلا به عفونت، پوسیدگی و در نهایت و در صورت عدم درمان و ترمیم به موقع منجر به، به عصب رسیدن دندان گردد.
پوسیدگی عمقی به دلیل عدم درمان پوسیدگی سطحی (عدم ترمیم به موقع دندان) و انجام تعدادی درمان دندانپزشکی بر روی یک دندان مشخص و تضعیف و آسیب دندان نیز از دیگر عوامل ایحاد آسیب به پالپ و ریشه دندان هستند.
پوسیدگی عمقی به دلیل عدم درمان پوسیدگی سطحی (عدم ترمیم به موقع دندان) و انجام تعدادی درمان دندانپزشکی بر روی یک دندان مشخص و تضعیف و آسیب دندان نیز از دیگر عوامل ایحاد آسیب به پالپ و ریشه دندان هستند.
-min.jpg "_درمان کیست دندان (2)-min.jpg")
علائم به عصب رسیدن دندان چیست؟
علائم آسیب‌دیدگی عصب دندان یا پالپ دندان معمولاً به صورت درد شدید مدام یا لحظه‌ای دندان ظاهر میشود، به ویژه هنگامی که در معرض دمای سرد یا گرم، غذاهای شیرین یا فشار در حین جویدن قرار می‌گیرید. علاوه بر این، افراد ممکن است حساسیت شدید به لمس یا احساس ضربان در دندان آسیب دیده را تجربه کنند. همانطور که پالپ ملتهب یا عفونی می شود، حساسیت موضعی، تورم بافت لثه اطراف و وجود آبسه دندان (یک پاکت پر از چرک) نیز می تواند رخ دهد. این علائم نشان دهنده نیاز به ارزیابی سریع دندانپزشکی و درمان بالقوه، مانند درمان ریشه، برای رفع مشکل اساسی و تسکین ناراحتی است. لپ پر شدن، شکستگی دندان یا لقی دندان، تغیر رنگ یا تیره شدن دندان ( به علت عفونت درون پالپ دندان) نیز از علائم احتمالی دندان مبتلا به عفونت می‌باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر مطلب “علائم به عصب رسیدن دندان چیست؟” را مطالعه نمایید.
نحوه عصب کشی دندان:
برای برخی از افراد اطلاع از شیوه‌ی درمان و مراحل درمانی که بر روی دندان آنها اعمال میشود، موجب آرامش خاطر و به نوعی اطلاع از شیوه‌ی فعالیت دندان پزشک است، که در کنترل ترس از دندان پزشکی نیز موثر واقع میشود، در مطلب “مراحل درمان ریشه دندان چیست؟” به طور کامل تمامی موارد و مراحل درمان ریشه دندان و نحوه‌ی عصب کشی دندان شرح داده شده است. در ادامه نیز خلاصه ای از مراحل عصب کشی و اینفوگرافیکی به عنوان خلاصه ای از درمان اضافه شده است.
در فرایند درمان ریشه دندان عفونی، پس از اعمال بی حسی موضعی برای اطمینان از بی حسی دندان و ناحیه اطراف، دندانپزشک یک سوراخ در تاج دندان ایجاد می کند تا به اتاقک پالپ دسترسی پیدا کند. پالپ عفونی یا آسیب دیده با دقت برداشته می شود و محفظه داخلی تمیز، شکل داده و ضد عفونی می شود. سپس، محفظه خالی پالپ با یک ماده زیست سازگار، که اغلب گوتاپرکا نامیده می شود، پر می شود تا فضا را ببندد و از عفونت بیشتر جلوگیری کند. در نهایت یک ترمیم دندان مانند پرکردن یا روکش روی دندان قرار داده می شود تا استحکام و عملکرد آن بازگردد. درمان ریشه به دندان اجازه می دهد تا در عین از بین بردن منبع عفونت یا درد در سیستم کانال ریشه، دندان را حفظ کند.
.jpg "Root (1).jpg")
روش جدید درمان ریشه با لیزر:
درواقع روش جدید درمان ریشه دندان و اعمال متفاتی در نحوه ی عصب کشی دندان وجود ندارد. بلکه با استفاده از به روز ترین ابزار دندان پزشکی در مراحل متفاوت درمان ریشه استفاده میشود. لیزر دندان پزشکی یکی از موارد مورد استفاده در درمان ریشه دندان است، و می توان تا حد زیادی فرایند درمان ریشه را آسان، بدون درد و با کمترین عوارض به پابان رساند.
- درمان ریشه دندان با لیزر:
استفاده درست از لیزر طی فرایند عصب کشی دندان می‌تواند تا حد زیادی مشکلات و موانع شکست در درمان را برطرف کند. چراکه اساسا لیزر دندان پزشکی ابزاری کمک کننده در فرایند درمان ریشه دندان هست. لیزر دندان پزشکی در ابتدا و انتهای درمان استفاده شده و باعث میشود شما تجربه ی متفاوتی از درمان ریشه دندان (عصب کشی دندان) را تجربه کرده و درد بعد از عصب کشی دندان و دوران و نقاهت را به شدت کاهش می‌دهد.
- بی حسی دندان با لیزر:
بی حسی دندان با لیزر دندان پزشکی به این صورت است که قبل از تزریق آمپول بی حسی، در ناحیه تحت درمان و اطراف آن اشعه های کم توان لیزر تابانده شده، و هنگام تزریق آمپول بی حسی فرد هیچ گونه درد و یا سوزشی را احساس نمی‌کند.استفاده از لیزر دندان پزشکی هیچ گونه درد و سوزشی به همراه نداشته وتنها موجب بی حسی ناحیه تحت درمان و تسریع فرایند بی حسی دندان و کمک به بی حسی عمیق در ناحیه تحت درمان می شود.
- استفاده از لیزر جهت کاهش درد دندان عصب کشی شده:
در انتهای درمان ریشه دندان با تجویز متخصص درمان ریشه لیزر دندان پزشکی جهت کاهش درد و عوارض ناشی از اعمال درمانی بسیار موثر می‌باشد چرا که لیزر دندان پزشکی می‌تواند بافت آسیب دیده طی درمان ریشه را با دقت و سرعت بالاتری ترمیم کند، آسیب کمتری به دندان و بافت های اطراف دندان عصب کشی شده می‌رساند و خونریزی بعد از درمان ریشه به مقدار قابل توجهی کمتر میشود. و از آنجایی که عصب کشی در ذهن عموم مردم یک درمان دردناک می‌باشد؛ با استفاده از لیزر و بی حسی ناشی از لیزر می‌توانید تجربه ی متفاوتی ازدرمان ریشه یا عصب کشی دندان داشته باشید.
متخصص درمان ریشه (اندودنتیست):
متخصص درمان ریشه، معروف به اندودنتیست، متخصص دندانپزشکی با آموزش و تخصص پیشرفته در تشخیص و درمان بیماری ها و شرایط مربوط به پالپ و ریشه دندان است. وظایف اصلی آنها شامل انجام درمان های پیچیده کانال ریشه، اپیکوکتومی (حذف نوک دندان با جراحی) و درمان ترومای دندانی، آموزش‌های مخصوص براي كنترل و درمان در شرايط سخت، دندان های انتهایی، دندان های چند کاناله و يا دندان‌هاي عصب کشی شده و درمان ریشه خانم های باردار است.
اندودنتیست ها در مدیریت موارد عفونت شدید، پیچیدگی های آناتومیکی و مواردی که تشخیص علت درد و عفونت دندان نامشخص است، مهارت دارند. آنها از تجهیزات و تکنیک های تخصصی برای رسیدگی موثر به این مسائل استفاده می کنند. در مقابل، یک دندانپزشک عمومی طیف وسیعی از خدمات دندانپزشکی، از جمله تمیز کردن معمول، پر کردن، و مراقبت های پیشگیرانه را ارائه می دهد، در حالی که کانال های ریشه ساده تر را نیز انجام می دهد. تفاوت اصلی متخصص درمان ریشه و دندان پزشک عمومی در عمق تخصص و توانایی رسیدگی به موارد چالش برانگیزتر یا پیچیده تر است که در حوزه اندودنتیست است.
درمان ریشه دندان چه قدر طول می‌کشد؟
یکی از موارد مهم دیگر در خصوص موارد درمانی، و مواردی که هموار در کلینیک دندان پزشکی از کادر درمان پرسیده میشود؛ این است که، درمان ریشه دندان چه قدر طول می‌کشد؟
مدت زمان و تعداد جلسات لازم برای درمان ریشه دندان بسته به شدت آسیب و میزان پوسیدگی دندان، نوع ریشه و تعداد کانال های دندان متفاوت خواهد بود. و مدت زمان حدودی آن توسط دندان پزشک یا متخصص درمان ریشه مشخص میشود. هر چه تعداد کانال‌های عصبی ریشه دندان بیشتر باشد، قطعاً زمان کار طولانی‌تر خواهد شد. به طور میانگین، عصب‌کشی دندان بین ۳-۱ جلسه درمان نیاز دارد.و هر جلسه درمان ریشه دندان به صورت میانگین بین 60 الی 90 دقیقه خواهد بود.
- درمان ریشه یا عصب کشی در چند جلسه انجام میشود؟
درمان ریشه گاها بسته به شرایط دندان به دو جلسه درمانی نیاز دارد. جلسه اول عصب کشی دندان شامل خارج کردن بافت عفونی یا آسیب دیده ریشه دندان می‌باشد. که به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد، متخصص درمان ریشه داروی ضد باکتری موقتی را درون دندان قرار داده و پس از پایان جلسه اول درمان ریشه، بیمار دیگر نباید درد ناشی از به عصب رسیدن دندان را احساس کند.در جلسه دوم درمان ریشه دندان کانال و پالپ دندان کاملا ضدعفونی شده و سپس پر کردن موقتی یا دائمی دندان و در برخی مواقع روکش دندان استفاده می گردد.
هزینه درمان ریشه دندان چه قدر است؟
هزینه درمان ریشه دندان به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله شرایط دندان ها اعم از موقعیت دندان، تعداد کانال ها، و میزان پوسیدگی و عفونت دندان ها. چنانچه شرایط دندان ها موجب گردد که دندان پزشک بیمار را به متخصص درمان ریشه دندان ارجاع دهد، طبعا هزینه عصب کشی افزایش می‌یابد؛ چرا که متخصص درمان ریشه دندان های انتهایی و با شرایط سخت تر و تعداد کانال های بیشتر و ریشه های منحنی را درمان می‌کند. هزینه درمان ریشه دندان هایی با پوسیدگی زیاد، دندان های چند کاناله و …. بعد از بررسی توسط متخصص درمان ریشه مشخص می گردد.
.jpg "چگونه از روی عکس بفهمیم دندان به عصب رسیده-min (1).jpg")
درد پس از عصب کشی دندان:
درد پس از درمان ریشه که از نظر علمی به عنوان درد پس ازدرمان شناخته می شود، معمولاً خفیف تا متوسط است و از التهاب بافت های اطراف دندان تحت درمان ناشی می شود. این روش که شامل تمیز کردن و شکل دادن به کانال ریشه است، منجر به تحریک موقت دندان و بافت های اطراف دندان ولثه میشود. علاوه بر این، برخی از محصولات جانبی میکروبی باقیمانده یا بقایای مرتبط با عفونت ممکن است در آن ناحیه باقی بمانند و واکنش التهابی را در بدن تحریک کنند. این التهاب موضعی اغلب منجر به ناراحتی می شود که می تواند برای چند روز تا یک هفته ادامه یابد.
در بیشتر مواقع دندانپزشکان با تجویز و توصیه به استفاده از دارو های مختلف و مسکن ها این عوارض را رفع می‌کنند. اما اگر درد و حساسیت شما بیش از چند روز ادامه یابد و یا خیلی شدید باشد، باید در اسرع وقت به متخصص درمان ریشه خود مراجعه کنید. اما در حالت عادی یک روز پس از درمان شما می‌توانید به کار های روزمره خود بپردازید، اما تا وقتی که دندان به صورت کامل پر نشده یا هنوز روکش دندان(Crown) گذاشته نشده از جویدن با دندان عصب کشیده شده بپرهیزید. توجه داشته باشید با استفاده از لیزر دندان پزشکی بلافاصله بعد از درمان ریشه می‌توان تا حد زیادی درد بعد از درمان ریشه دندان و درد دندان عصب کشی شده را کاهش داد.
- علت درد دندان عصب کشی شده
چنانچه دندان عصب کشی شده بعد از مدتی دچار عفونت و موجب احساس درد در فرد شده باشد، باید مجدد توسط متخصص درمان ریشه بررسی شده و در صورت لزوم درمان مجدد ریشه ( ری اندو) صورت گیرد. در این صورت می توان دندان عصب کش شده را حفظ کرده و مانع از کشیده شدن دندان شد. درمان ریشه مجدد برای نجات دندان شما انجام میشود ولی در برخی مواقع صدمه وارده بر ریشه دندان بیشتر از حد ممکن می‌باشد یا اینکه مینای دندان به قدری ضعیف شده است که تحمل ری اندو را ندارد در این شرایط ممکن است دندان از دست برود و نیاز به کشیدن دندان (Tooth Extraction) باشد.
درمان ریشه مجدد (ری اندو ) چیست؟
در اغلب موارد و طی پژوهش های صورت گرفته در حدود ۸۸ درصد درمان ریشه های صورت گرفته امکان بازگشت عفونت و نیاز به درمان ریشه مجدد (ری اندو) وجود ندارد. اما به هرحال در موارد معدودی ممکن است شاهد درد و ناراحتی مجدد در دندان عصب کشی شده نیز باشیم. هنگامی که یک دندان تحت درمان ریشه قرار می گیرد، در واقع اعصاب داخل ریشه دندان برداشته میشود، یا از بین می روند. عصب کشی دندان شامل برداشتن بافت عصبی ای است که منبع درد است در نتیجه علت درد دندان عفونی را از بین می برد. با این حال، اعصاب در بافت های اطراف، مانند لثه و ساختارهای نگهدارنده دندان وجود دارد و تحت تأثیر درمان قرار نمی گیرند. از این رو نیاز به درمان ریشه مجدد وجود خواهد داشت، درمان ریشه مجدد (ری اندو) ( R-Endo) یک درمان تخصصی است که توسط متخصص درمان ریشه انجام میشود. و دلایل متفاوتی دارد اعم از ،عدم بهبودی کامل پس از درمان ریشه اولیه و پوسیدگی مجدد دندان عصب کشی شده و گسترش بیماری جدید
سخن آخر:
امیدواریم این بررسی اجمالی هدف و ضرورت درمان ریشه را روشن کرده باشد. اگر سؤال یا نگرانی دارید یا در حال بررسی درمان ریشه هستید، لطفاً برای راهنمایی و مراقبت شخصی با کلینیک دندان پزشکی دریای نور در ارتباط باشید. سلامت دندان شما اولویت ما است و ما اینجا هستیم تا از شما در سفرتان به سمت لبخندی سالم و بدون درد حمایت کنیم.
